Wspólne opodatkowanie małżonków – kiedy się opłaca, a kiedy nie (Rachunkowość, kwiecień 2023 r.)
Małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie PIT, o ile spełniają następujące warunki (art. 6 i art. 6a updof):
1) Podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce albo co najmniej 75% swoich łącznych całkowitych przychodów osiągnęli na terytorium Polski oraz:
- mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii (udokumentowane certyfikatem rezydencji), lub
- jeden z nich podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii.
2) Pozostają w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:
- przez cały rok podatkowy,
- od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku zawarcia małżeństwa w trakcie roku podatkowego.
Ze wspólnego rozliczenia może też skorzystać podatnik, którego małżonek zmarł w trakcie roku lub po zakończeniu roku, ale przed złożeniem zeznania podatkowego.
3) Złożyli wniosek w zeznaniu podatkowym dotyczącym dochodów opodatkowanych według zasad ogólnych, a więc PIT-36 lub PIT-37 (poprzez oznaczenie odpowiedniego pola w zeznaniu).
4) Żaden z nich nie prowadzi działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo (art. 30c updof), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy kartą podatkową. Od 2022 r. wspólne opodatkowanie jest jednak możliwe w przypadku zarejestrowania przez małżonka działalności gospodarczej, która jednak faktycznie nie jest prowadzona (nie uzyskuje on przychodów ani nie ponosi kosztów związanych z tą działalnością).
Na czym polega wspólne opodatkowanie
W wyniku wspólnego rozliczenia małżonków opodatkowaniu podlega suma ich dochodów, po dokonaniu przez każdego z nich odliczeń od podstawy opodatkowania. Sumę łącznych dochodów dzieli się na pół i od tej kwoty oblicza się podatek, który jest podwajany.
Ten sposób opodatkowania jest zatem korzystny, gdy między małżonkami występuje dysproporcja dochodów bądź gdy dochód uzyskuje tylko jeden z nich. Wynika to z obowiązującej skali podatkowej. W pozostałych przypadkach złożenie łącznego zeznania będzie na ogół podatkowo neutralne.
Skala podatkowa na 2022 i 2023 r.
| Podstawa obliczenia podatku (w zł) | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120 000 | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł | |
| 120 000 | 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł | |
Korzyść podatkową ilustrują zamieszone poniżej uproszczone przykłady.
Przykład
Dochód męża: 40 000 zł
Dochód żony: 150 000 zł
1. Odrębne rozliczenie małżonków:
Podatek męża: 40 000 × 12% – 3600 = 1200
Podatek żony: 10 800 + 32% × (150 000 – 120 000) = 20 400
Łączny podatek: 1200 + 20 400 = 21 600 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Suma dochodów: 40 000 + 150 000 = 190 000
Podstawa opodatkowania: 190 000 : 2 = 95 000 (połowa wspólnych dochodów małżonków)
Łączny podatek: 15 600 zł, co wynika z obliczeń:
95 000 × 12% – 3600 = 7800 (podatek od połowy wspólnych dochodów)
7800 × 2 = 15 600 (podatek w podwójnej wysokości)
3. Korzyść ze wspólnego opodatkowania
21 600 – 15 600 = 6000 zł
Korzyść wynika z tego, że w tym przypadku wspólne rozliczenie małżonków pozwala na objęcie całości dochodów małżonków stawką 12%.
Przykład
Dochód męża: 100 000 zł
Dochód żony: 0 zł
1. Odrębne rozliczenie męża
Podatek męża: 100 000 × 12% – 3600 = 8400 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Suma dochodów: 100 000
Podstawa opodatkowania: 100 000 : 2 = 50 000 (połowa dochodów małżonków)
Łączny podatek: 4800 zł, co wynika z obliczeń:
50 000 × 12% – 3600 = 2400 (podatek od połowy dochodów małżonków)
2400 × 2 = 4800 (podatek w podwojonej wysokości)
3. Korzyść ze wspólnego opodatkowania
8400 – 4800 = 3600 zł
W tym przypadku korzyść wynika z zastosowania kwoty zmniejszającej podatek w podwójnej wysokości.
Rozliczenie dochodów zagranicznych
Korzyści ze wspólnego opodatkowania małżonków mogą nie wystąpić, w przypadku gdy uzyskują oni dochody za granicą, podlegające opodatkowaniu w Polsce. Co więcej, zasady opodatkowania zagranicznych dochodów mogą sprawiać, że wspólne rozliczenie będzie gorszym wyborem niż samodzielne.
Są dwie metody opodatkowania dochodów zagranicznych:
- metoda wyłączenie z progresją – dochód zagraniczny nie podlega opodatkowaniu w Polsce, jednak wpływa na ustalenie stopy procentowej, którą są opodatkowane dochody uzyskane w Polsce (jest stosowana np. w przypadku Niemiec),
- metoda zaliczenia – dochód zagraniczny podlega opodatkowaniu w Polsce, jednak od podatku obliczonego w Polsce odlicza się podatek dochodowy zapłacony za granicą; odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku obliczonego w Polsce, która przypada na dochód zagraniczny (stosowana np. w przypadku Wielkiej Brytanii).
Przykład - Metoda wyłączenia z progresją
Dochód męża: 30 000 zł w Polsce, 50 000 zł w Niemczech (łącznie 80 000 zł)
Dochód żony: 40 000 zł w Polsce
1. Odrębne rozliczenie małżonków
Hipotetyczny podatek od łącznych dochodów męża: 80 000 × 12% – 3600 = 6000
Obliczenie stawki podatkowej: 6000 : 80 000 = 7,5%
Podatek męża (od polskich dochodów): 30 000 × 7,5% = 2250 zł
Podatek żony: 40 000 × 12% – 3600 = 1200 zł
Łączny podatek: 2250 + 1200 = 3450 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Hipotetyczna podstawa opodatkowania małżonków: (80 000 + 40 000) : 2 = 60 000
Hipotetyczny podatek od dochodów polskich i zagranicznych: (60 000 × 12% – 3600) × 2 = 7200 zł
Obliczenie stawki podatkowej: 7200 : 120 000 = 6%
Podatek obliczony od polskich dochodów małżonków 70 000 × 6% = 4200 zł
3. Korzyść z odrębnego rozliczenia
4200 – 3450 = 750 zł
W tym przypadku wspólne opodatkowanie małżonków jest mniej korzystne niż opodatkowanie odrębne. Zastosowana metoda podwójnego opodatkowania (obliczenie stopy procentowej, którą będą opodatkowane dochody krajowe) sprawia, że nie zostanie w pełni wykorzystana kwota zmniejszająca podatek.
Przykład - Metoda zaliczenia
Dochód męża: 30 000 zł w Polsce, 50 000 zł w Wielkiej Brytanii (łącznie 80 000 zł)
Podatek zapłacony w wielkiej Brytanii: 5000 zł
Dochód żony: 40 000 zł w Polsce
1. Odrębne rozliczenie małżonków:
Podatek męża: 2250 zł, co wynika z obliczeń:
80 000 × 12% – 3600 = 6000 (podatek według skali od łącznych dochodów)
50 000 : 80 000 = 62,5% (proporcja dochodów zagranicznych do całości dochodów)
6000 × 62,5% = 3750 (maksymalna wysokość odliczenia podatku zapłaconego za granicą; ustalenie, w jakiej części podatek obliczony według skali przypada na dochody zagraniczne)
6000 – 3750 = 2250 (podatek należny, po częściowym odliczeniu podatku zapłaconego w Wielkiej Brytanii)
Podatek żony: 40 000 × 12% – 3600 = 1200
Łączny podatek: 2250 + 1200 = 3450
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Podstawa opodatkowania: (80 000 + 40 000) : 2 = 60 000
Podatek od dochodów polskich i zagranicznych: (60 000 × 12% – 3600) × 2 = 7200
Proporcja dochodów zagranicznych do całości dochodów: 50 000 : 120 000 = 41,67%
Maksymalna wysokość odliczenia podatku zapłaconego za granicą: 7200 × 41,67% = 3000
Podatek należny, po częściowym odliczeniu podatku zapłaconego w Wielkiej Brytanii: 7200 – 3000 = 4200
3. Korzyść z odrębnego rozliczenia
4200 – 3450 = 750 zł
W tym przypadku różnica wynika z proporcjonalnego odliczenia podatku zapłaconego za granicą. Przy wspólnym opodatkowaniu udział dochodu zagranicznego w łącznym dochodzie się zmniejsza, a tym samym mniejsza jest kwota odliczenia.
Artykuł opublikowano w miesięczniku Rachunkowość, kwiecień 2023 r. (Wspólne opodatkowanie małżonków – kiedy się opłaca, a kiedy nie)
